Η Ναυμαχία της Πρέβεζας 1538

Η Ναυμαχία της Πρέβεζας έλαβε χώρα στις 28 Σεπτεμβρίου 1538 στην Πρέβεζα (βορειοδυτική Ελλάδα) μεταξύ του Οθωμανικού στόλου και του ενωμένου στόλου της Χριστιανικής Συμμαχίας (Holy League) η οποία συστήθηκε από τον Πάπα Παύλο Γ΄. Λόγω της νίκης των Οθωμανών στη ναυμαχία αυτή, παρά το ότι οι Δυτικοί είχαν ναυτική υπεροπλία, η σημερινή Τουρκία θεωρεί εθνική γιορτή την ημέρα της Ναυμαχίας της Πρέβεζας, και η πόλη Πρέβεζα (Preveze) είναι διάσημη στον Τουρκικό λαό, επειδή το γεγονός προβάλλεται ευρέως στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας. Είναι τέτοια η ιστορική σημασία της Ναυμαχίας της Πρέβεζας για τον Τουρκικό λαό, ώστε τα πλέον σύγχρονα Τουρκικά υποβρύχια σήμερα αποτελούν σειρά με το όνομα Turkish Navy Submarines "Preveze".. Ο ναύαρχος Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα θεωρείται εθνικός ήρωας, και το Μαυσωλείο του βρίσκεται στό Ναυτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

 Προηγηθέντα ιστορικά γεγονότα

Το έτος 1537, ο Διοικητής του μεγάλου Οθωμανικού στόλου, Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα Πασάς κατέλαβε μία σειρά νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου, νησιά που ανήκαν στη Δημοκρατία της Βενετίας, δηλαδή τη Σύρο, την Αίγινα, την Ίο, την Πάρο, την Τήνο, την Κάρπαθο, την Κάσο και τη Νάξο, προσάρτησε δε το Δουκάτο της Νάξου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στη συνέχεια πολιόρκησε το Ενετικό φρούριο της Κέρκυρας και επίσης λεηλάτησε τις ισπανικές κατακτήσεις της Καλαβρίας στη νότια Ιταλία. Εν όψει αυτής της απειλής, ο Πάπας Παύλος Γ' πέτυχε το Φεβρουάριο του 1538 να συστήσει τη λεγόμενη «Ιερά Συμμαχία», η οποία περιλάμβανε τις “Παπικές Πολιτείες”, την “Ισπανία”, τη “Δημοκρατία της Γένοβας”, τη “Δημοκρατία της Βενετίας” και τους “Ιππότες της Μάλτας”, και δυνάμεις της “Πορτογαλίας” για να αντιμετωπίσουν τη ναυτική δύναμη του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα Πασά.

Ο ναύαρχος Μπαρμπαρόσα

      

Ο ναύαρχος Μπαρμπαρόσα γεννήθηκε το 1478 στη Μυτιλήνη και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 4 Ιουλίου 1546 από φυσικά αίτια. Το πραγματικό του όνομα είναι Γιακούπογλου Χιζίρ (Yakupoğlu Hızır). Στους Τούρκους είναι γνωστός ως Barbaros Ηayreddin Paşa ή Hızır Hayreddin Paşa, ή Hızır Reis Barbarossa Hayreddin Pasha. Θεωρείται ο μεγαλύτερος και πιο φοβερός Οθωμανός ναυτικός πολεμιστής. Το όνομα Hayreddin είναι Αραβικό, Khair ad-Din (αραβικά خير الدين) σημαίνει “Η καλοσύνη της Θρησκείας, δηλαδή το Ισλάμ). Το παρατσούκλι Barbarossa το έδωσαν οι δυτικοί και σημαίνει κοκκινογένης, επειδή είχε κόκκινα γένια. Ο ίδιος και ο αδελφός του Oruc είχαν δραστηριοποιηθεί ως επιτυχημένοι εμποροπλοίαρχοι του εμπορικού ναυτικού αλλά και ως πειρατές κατά χριστιανικών στόχων μέχρι το 1512, όταν ο Σουλτάνος Selim Ι ήρθε στην εξουσία. Ο γνωστός Πίρι Ρέις είναι ανιψιός του. Αρχικά, ο ίδιος και ο αδελφός του ένωσαν τις δυνάμεις τους με επιτυχία με το Σουλτάνο Σελίμ I τον Αμείλικτο (Selim I the Grim) το 1515, αλλά πραγματικά γνώρισε δόξα από τον Σουλτάνο το Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή (Süleyman The Magnificent) γιό του Σελίμ Ι. Η παρουσία του Μπαρμπαρόσα ήταν σχεδόν αδιάκοπη στη Μεσόγειο κατά την διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρχικά σε εμπορικό και πειρατικό επίπεδο, και στη συνέχεια ως Διοικητής (Grand Admiral) του Στόλου (Kapudan Pasha) μεταξύ περίπου των ετών 1515 έως 1544.

Η περιγραφή των προσωπικών του Μπαρμπαρόσα μας έρχεται από τον καπετάνιο Muhlis Ergin του Τουρκικού Ναυτικού Μουσείου (Αγκυρα, Δεκέμβριος 1998). Ο Μπαρμπαρόσα ήταν έξυπνο, φωτεινό μυαλό με τάσεις παρωδίας και είχε εντυπωσιακό τρόπο ομιλίας. Ηταν ευέλικτο μυαλό στη ναυτική δράση και αγαπούσε τους υφισταμένους του, φρόντιζε δε να τους εκπαιδεύει καλά. Κάποτε είχε πει για το μαθητή του Turgut, ότι «ο Turgut είναι καλύτερος από μένα». Πολλοί από τους μαθητές του έγιναν Διοικητές ναυτικών μονάδων αργότερα. Είχε το χάρισμα να λέει ανέκδοτα. Σωματικά, ο Μπαρμπαρόσα είχε σκούρα όψη, μέσο ύψος, και ήταν ευτραφής. Τα μαλλιά, γένια, φρυδιών και των βλεφαρίδων ήταν πλούσια, αρκετά κόκκινα και τα φρύδια του ενωμένα. Η κόρη του καπετάνιου Turgut Reis ήταν παντρεμένη με τον γιο του. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν παντρεμένος, αλλά δεν υπάρχει καμία πηγή αναφέροντας τα πραγματικά στοιχεία. Μιλούσε πέντε κύριες γλώσσες της Μεσογείου, όπως η ελληνική, αραβική, ισπανική, ιταλική και γαλλική. Αγαπούσε τη μουσική. Εγινε διάσημος στην ιστορία χάρις στη νίκη του στη Ναυμαχία της Πρέβεζας το 1538, όπου νίκησε τη Χριστιανική εξαεθνική αρμάδα υπό τον Γενοβέζο Andrea Doria. Το μαυσωλείο του βρίσκεται στό Ναυτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης όπως και άγαλμα και πίνακας ζωγραφικής από τη Ναυμαχία. Επίσης πορτρέτο του 16ου αιώνα βρίσκεται στό Μουσείο του Λούβρου στό Παρίσι.

Ναυτικές Δυνάμεις

Ο Χαϋρεντίν Μπαρμπαρόσα Πασάς το καλοκαίρι του 1538 είχε στόλο που αριθμούσε 122 γαλέρες και γαλιότες. Από την άλλη πλευρά, η «Ιερά Συμμαχία» περιλάμβανε ναυτική δύναμη από 302 πλοία (162 γαλέρες και γαλεόνια, 140 μπάρκα). Από αυτά, τα 55 ήταν γαλέρες από τη Βενετία, 49 από την Ισπανία, και 27 από τις Παπικές Πολιτείες και τους Μαλτέζους Ιππότες. Ο Γενοβέζος ναύαρχος Andrea Doria, ορίσθηκε Διοικητής όλων, στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Καρόλου του 5ου.

Η Ανάπτυξη των στόλων

 Οι ναυτικές δυνάμεις της Ιεράς Συμμαχίας συναρμολογήθηκαν σε στόλο κοντά στο νησί της Κέρκυρας. Ο στόλος του Πάπα έπλευσε υπό τις διαταγές του Ναυάρχου Μάρκο Γκριμάνι (Marco Grimani), Πατριάρχη του Aquileia, και ο Ενετικός στόλος υπό Βιντσέντζο Καπέλο (Vincenzo Capello) κατέπλευσαν πρώτοι. Ο Andrea Doria συναντήθηκε μαζί τους με την Ισπανική και Γενοβέζικη αρμάδα στις 22 Σεπτεμβρίου 1538. Πριν από την άφιξη του Andrea Doria, o Marco Grimani επιχείρησε να αποβιβάσει στρατεύματα κοντά στο ενετικό Φρούριο της “Μπούκας” και στό Φρούριο του Αγίου Ανδρέα της Πρέβεζας, αλλά υποχώρησε στην Κέρκυρα μετά από απώλειες πού είχε σε συμπλοκές με τον Οθωμανικό Στόλο που συνάντησε στη ρότα του. Ο Χαϋρεντίν Μπαρμπαρόσα βρισκόταν ακόμη στο νησί της Κω στο Αιγαίο την εποχή εκείνη, αλλά σύντομα έφτασε στην Πρέβεζα με το υπόλοιπο του τουρκικού στόλου, μετά την κατάκτηση της βενετσιάνικης Κεφαλονιάς στο δρόμο του. Ο Σινάν Ρέϊς (Sinan Reis), ένας από τους Οθωμανούς πλωτάρχες, πρότεινε στον Μπαρμπαρόσα να αποβιβάσουν στρατεύματα στό Άκτιο, απέναντι από την Πρέβεζα, μια ιδέα στην οποία αρχικά ήταν αντίθετος ο Μπαρμπαρόσα, αλλά που αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν σημαντική για τη διασφάλιση της τουρκικής νίκης. Με την εκμετάλλευση του φρουρίου του Ακτίου, το οποίο διασώζεται και σήμερα, οι Οθωμανοί θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη ναυτική δύναμη του Μπαρμπαρόσα, με βολές πυροβολικού από εκεί, ενώ ο Andrea Doria έπρεπε να κρατήσει τα πλοία του μακριά από την ακτή. Οι προσπάθειες αυτές του Andrea Doria απέτυχαν και οι Δυτικοί στρατιώτες απωθήθηκαν από τις Οθωμανικές δυνάμεις του Μουράτ Ρέϊς (Murat Reis) στις 25 και 26 Σεπτεμβρίου 1538. Καθώς τα πλοία του Andrea Doria κρατούσαν απόσταση από την ακτή, ένα μεγάλο μέρος της ανησυχίας του αφορούσε τους αντίθετους βορειοδυτικούς ανέμους που οδηγούσε τα πλοία του σε εχθρική ακτή, δηλαδή προς το Άκτιο. Ο Μπαρμπαρόσα είχε ήδη καταλάβει την εσωτερική αυτή πλεονεκτική θέση. Ετσι, τη νύχτα της 27/28 Σεπτεμβρίου 1538, ο Andrea Doria, έπλευσε 30 μίλια νότια και, όταν ηρέμησε ο άνεμος, αγκυροβόλησε στη θέση Σέσσολα (Sessola) κοντά στο νησί της Λευκάδας. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο ίδιος και το επιτελείο του αποφάσισαν ότι η καλύτερη λύση ήταν να πραγματοποιήσουν επίθεση στη Ναύπακτο (Lepanto) και να αναγκάσουν έτσι το Μπαρμπαρόσα σε μια αναμέτρηση εκεί.

Οι δυτικές Χριστιανικές δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας, έκαναν προσπάθεια να καταλάβουν το Φρούριο του Ακτίου (The Actium Fortress) το οποίο πιθανότατα θα ήταν αναγκαίο για να εξασφαλιστεί η επιτυχία, αλλά απέτυχαν. Ο Andrea Doria φοβόταν ότι θα είχε μια ήττα σε χερσαίο έδαφος, δεδομένου ότι μία αρχική προσπάθεια εξόδου (sortie) του πολιορκημένου Grimani είχε απωθηθεί από τους Οθωμανούς. Η Ιερά Συμμαχία έκανε επίσης δύο αποτυχημένες προσπάθειες, με τις χερσαίες δυνάμεις της, να καταλάβει τα Ενετικά Φρούρια της Πρέβεζας, δηλαδή το Κάστρο της Μπούκας (The Bucca’s Fortress), το Κάστρο του Αγίου Ανδρέα (Saint Andreas Fortress) και το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου (Saint George Fortress).

Από αυτά τα τρία Φρούρια της Πρέβεζας, μόνο τα δύο σώζονται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση. Δεν υφίσταται πλέον το Φρούριο της Μπούκας. Το Κάστρο της Μπούκας (The Buccka’s Castle of Preveza, λατινικά Bucca = στόμιο) βρισκόταν στη σημερινή θέση “Παλιοσάραγα” (= Παλιό σαράϊ) της Πρέβεζας. Η κατασκευή του - πιθανόν - άρχισε στα τέλη του 15ου αιώνα από τους Τούρκους και ολοκληρώθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα από τους Βενετούς. Κατεδαφίσθηκε το 1701. Επρόκειτο για σημαντικό όσο και ισχυρό κάστρο. Έλεγχε το λιμάνι της Πρέβεζας και το στόμιο του Αμβρακικού κόλπου. Αποτελούσε τετράγωνο οχυρό με 4 ή 2 πολυγωνικούς πύργους στις γωνίες του. Λειτουργούσε ως βάση της στρατιωτικής διοίκησης και φρουράς της πόλης. Κατεδαφίστηκε από τους Βενετούς το 1699, ενώ αργότερα ο Αλή-Πασάς έχτισε ανάκτορο στα ερείπιά του που ονομάζεται “Παλιοσάραγα” το οποίο επίσης αργότερα γκρεμίστηκε και δεν υφίσταται.

Το Φρούριο του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται δυτικά προς το Ιόνιο Πέλαγος, δυτικά της παραλίας “Κυανή Ακτή”, ενώ το Φρούριο του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται ανατολικά στό στόμιο της Πρέβεζας με τον Αμβρακικό Κόλπο, δίπλα από το σημερινό κτίριο της Νομαρχίας. Την εποχή εκείνη το Φρούριο του Αγίου Ανδρέα ήταν σχεδόν παραθαλάσσιο, διότι δεν υπήρχε η σημερινή οδός Σπηλιάδου ούτε φυσικά το Νέο Λιμάνι.

 

   

 Η Ναυμαχία

Τα ξημερώματα της 28ης Σεπτεμβρίου 1538, ο Andrea Doriaa με έκπληξη διαπίστωσε ότι οι Οθωμανοί έρχονταν κατευθείαν προς τα πλοία του. Ο Μπαρμπαρόσα είχε μετακινήσει το στόλο έξω από το αγκυροβόλιο και επιπλέον κινήθηκε νότια. Ο Turgut Reis ήταν ναυτική εμπροσθοφυλακή με έξι μεγάλα πλοία τύπου “fusta”, και η αριστερή πτέρυγα είχε περίπτυξη κοντά στην ακτή. Ο Andrea Doria δεν περίμενε μια τέτοια τολμηρή επιθετική κίνηση από την κατώτερη αριθμητικά δύναμη του τουρκικού στόλου, και έτσι χρειάσθηκε τρεις ώρες προκειμένου να δώσει εντολή να σηκώσουν άγκυρες για απόπλου, και να προετοιμασθεί για ναυμαχία, και μάλιστα πιέσθηκε από τους συνεργάτες του Grimani και Capello. Τελικά, οι δύο στόλοι συνεπλάκησαν στις 28 Σεπτεμβρίου 1538 στον Αμβρακικό Κόλπο (Gulf of Arta αναφέρεται στην ξένη ιστορική βιβλιογραφία), δίπλα στην Πρέβεζα. Η έλλειψη ανέμου δεν ήταν προς όφελος του Andrea Doria. Η τεράστια ενετική ναυαρχίδα “Galeone di Venezia” (= «Θύελλα της Βενετίας») με τα μεγάλα κανόνια της ακινητοποιήθηκε λόγω άπνοιας τέσσερα μίλια από την ξηρά και δέκα μίλια από τη θέση Sessola (κοντά στη Λευκάδα). Τα Χριστιανικά πλοία πάλευαν για να έρθουν σε βοήθεια, αλλά συντομότατα περιβαλλόταν από εχθρικές οθωμανικές γαλέρες (galleys). Ακάθεκτες οι δυτικές δυνάμεις ενεπλάκησαν σε μια μάχη που διήρκεσε ώρες και έκανε αρκετή ζημιά στο οθωμανικό ναυτικό. Όταν ο άνεμος δυνάμωσε, ο χριστιανικός στόλος τελικά άρχισε δράση, αφού πρώτα ο Andrea Doria εκτέλεσε μια σειρά χειρισμών πλεύσης, με σκοπό να προσελκύσει τους Οθωμανούς προς την ανοικτή θάλασσα (Ιόνιο πέλαγος) στόχο. Ο Ferrante Gonzaga, αντιβασιλέας Διοικητής της Σικελίας, ήταν στην αριστερή πτέρυγα του συνδυασμένου στόλου, ενώ οι Ιππότες της Μάλτας ήταν στη δεξιά πτέρυγα. Ο Andrea Doria έθεσε τέσσερις από τις ταχύτερες γαλέρες του, υπό τις διαταγές του ανιψιού του Giovanni Andrea Doria, ο οποίος έλαβε θέση μπροστά στό κέντρο της ναυμαχίας, μεταξύ του Ferrante Gonzaga και των Μαλτέζων Ιπποτών. Οι γαλέρες του Andrea Doria σχημάτισαν μια μακριά γραμμή πίσω τους, μπροστά από τις Παπικές και τις Βενετσιάνικες γαλέρες των Grimani και Capello. Ακριβώς από πίσω παρατάχθηκαν οι Βενετσιάνικες γαλέρες του Alessandro Condalmiero (Bondumier) και οι ανάμικτες Ισπανικές, Πορτογαλικές, και Γενοβέζικες γαλέρες υπό τις διαταγές του Francesco Doria, μαζί με τις “μπάρκες” (barques) και τα πλοία ναυτικής υποστήριξης. Ο Οθωμανικός στόλος είχε διαμορφωθεί σε διάταξη σχήματος Ύψιλον (Y). Ο Μπαρμπαρόσα μαζί με το γιο του Hasan Reis, αργότερα Hasan Pasha, τον Sinan Reis, τον Cafer Reis και τον Şaban Reis, παρατάχθηκαν στο κέντρο. Ο Seydi Ali Reis διοικούσε την αριστερή πτέρυγα. Ο Salih Reis διοικούσε τη δεξιά πτέρυγα. Ο Turgut Reis, με τη συνεργασία του Murat Reis, του Güzelce Mehmet Reis και του Sadik Reis, διοικούσε την οπίσθια πτέρυγα. Οι Οθωμανοί γρήγορα ενεπλάκησαν με τα Ενετικά, τα Παπικά και τα Μαλτέζικα πλοία, αλλά ο Andrea Doria δίστασε να μεταφέρει το κέντρο των δυνάμεών του κατά μέτωπο προς τον Μπαρμπαρόσα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να γίνονται πολλές κινήσεις (χειρισμοί πλεύσης), και πολύ λιγότερες πολεμικές αψιμαχίες. Ο Μπαρμπαρόσα ήθελε να επωφεληθεί από την έλλειψη ανέμου, η οποία ακινητοποίησε τα μεγαλύτερα σε μέγεθος Χριστιανικά πλοία (barques) τα οποία αντιπροσώπευαν στο μεγαλύτερο μέρος την αριθμητική διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτές οι “barques” έπεσαν ως εύκολη λεία στα χέρια των Οθωμανών οι οποίοι επιβιβάστηκαν σε αυτές και τις κατέλαβαν, από τις δικές τους πιο ευέλικτες γαλέρες και γαλιότια (galleys και galliots). Ο Andrea Doria προσπάθησε να παγιδεύσει τα Οθωμανικά πλοία ανάμεσα σε βολές των κανονιών του, από τις μπάρκες και τις γαλέρες του, αλλά απέτυχε. Στο τέλος της ημέρας, οι Οθωμανοί είχαν βυθίσει 10 χριστιανικά πλοία, έκαψαν 3 άλλα, αιχμαλώτισαν 36, και συνέλαβαν αιχμαλώτους 3000 ναύτες. Οι Οθωμανοί δεν αναφέρουν καθόλου απώλειες σε πλοία. Αναφέρουν όμως 400 νεκρούς και 800 τραυματίες. Είναι βέβαιο ότι ένας μεγάλος αριθμός Οθωμανικών πλοίων υπέστη μεγάλες ζημιές από τις βολές κανονιών της ναυαρχίδας “Galeone Di Venezia” που διοικούνταν από τον Alessandro Condalmiero. Το επόμενο πρωί, παρά τον ευνοϊκό άνεμο, μη θέλοντας να διακινδυνεύσει την Ισπανική και Γενοβέζικη αρμάδα, ο Andrea Doria εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης και διέταξε πλεύση προς Κέρκυρα, κωφεύοντας στις εκκλήσεις των Ενετών, των Μαλτέζων και των Παπικών Διοικητών συνεχίσουν τον αγώνα. Πάντως στη σημερινή Ιταλία ο Andrea Doria εκτιμάται ιδιαίτερα ως ιστορικό πρόσωπο, κεντρική δε λεωφόρος της Ρώμης φέρει το όνομά του.

Επακόλουθα της Ναυμαχίας της Πρέβεζας

Είναι ευρέως αποδεκτή η υπεκφυγή του Andrea Doria στη Ναυμαχία της Πρέβεζας, όπως και η έλλειψη ζήλου του. Αυτά οφείλονταν πιθανότατα στην απροθυμία του να ριψοκινδυνεύσει την ασφάλεια των δικών του πλοίων. Ο ίδιος ο Doria, Γενοβέζος, ήταν ιδιοκτήτης ενός υποτυπώδους αριθμού πλοίων της Ισπανικής και Γενοβέζικης αρμάδας. Πέραν αυτού είχε και μια μακροχρόνια εχθρότητα προς τη Βενετία. Η ίδια η πόλη του η Γένοβα, ήταν σκληρός αντίπαλος της Βενετίας, την ανταγωνίζονταν λυσσαλέα, και στο κάτω - κάτω, θεωρούσε ότι ο Οθωμανικός στόλος τη Βενετία είχε ως στόχο της επιθετικότητάς του. Το επόμενο έτος 1539, ο Μπαρμπαρόσα επέστρεψε και κατέλαβε σχεδόν όλες τις εναπομείνασες Βενετσιάνικες κτήσεις στό Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος. Τελικά, τον Οκτώβριο του 1540, υπογράφηκε Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της “Δημοκρατίας της Βενετίας” και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με βάση την οποία οι Οθωμανοί ανέλαβαν τον έλεγχο των Βενετικών κτήσεων του Μωρέως (Πελοπόννησος) και της Δαλματίας, και των πρώην Βενετικών νησιών του Αιγαίου, του Ιονίου και τις ανατολικές Αδριατικές ακτές. Επίσης βάσει της Συνθήκης, η Βενετία υποχρεώθηκε να πληρώσει πολεμική αποζημίωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ίση με 300.000 χρυσά δουκάτα. Μετά τη νίκη της στη Ναυμαχία της Πρέβεζας και την επακόλουθη νίκη στη “Μάχη της Τζέρμπα” στην Τυνησία το 1560 (The “Battle of Djerba”, σήμερα Girba, ή Jerba, ή Jarbah), η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέκρουσε με επιτυχία τις προσπάθειες της Βενετίας και της Ισπανίας, τις δύο δηλαδή επικρατούσες ναυτικές δυνάμεις της Μεσογείου, να σταματήσουν την αντίστοιχη Οθωμανική προσπάθεια εξόδου στην τεράστια θάλασσα. Αυτό άλλαξε μόνο με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (Lepanto) το 1571, μια διάσημη επίσης ναυμαχία, στην οποία έλαβε μέρος και ο γνωστός συγγραφέας του «Δον Κιχώτη» Θερβάντες, όπου και έχασε το ένα του χέρι. Άγαλμα του Θερβάντες βρίσκεται σήμερα στη Ναύπακτο.