Λιμπεράκης Γερακάρης

Ο Λιβέριος ή Λιμπεράκης Γερακάρης ήταν Μανιάτης πειρατής και μπέης της Μάνης. Πολέμησε την περίοδο του Τουρκοβενετικού πολέμου του 1684-1698, αρχικά με την πλευρά των Τούρκων και στη συνέχεια με την πλευρά των Ενετών.

Γεννήθηκε το 1644 στο Οίτυλο της Μάνης. Καταγόταν από την οικογένεια των Κοσμάδων. Σε ηλικία 15 ετών υπηρέτησε στο ναυτικό των Ενετών ως κωπηλάτης, ενώ αργότερα, αγόρασε ένα πλοίο και έγινε πειρατής.

Την εποχή εκείνη στην Μάνη υπήρχαν δύο ισχυρές οικογένειες, των Ιατρών ή Μεδίκων (Medici = Ιατροί) και των Στεφανόπουλων. Ο Γερακάρης προσέγγισε την οικογένεια του Γιακουμή (Ιάκωβου) Μεδίκου και ζήτησε το χέρι της κόρης του, Μαρίας. Την ίδια είχε ζητήσει προηγουμένως και ο Μιχάλης Λεμηθάκης, που άνηκε στην οικογένεια των Στεφανόπουλων. Ο πατέρας της, την αρραβώνιασε με τον Γερακάρη, αλλά ο Λεμηθάκης την έκλεψε. Το περιστατικό αυτό οδήγησε σε μία μεγάλη βεντέτα στην Μάνη μεταξύ των Μεδίκων και των Στεφανόπουλων[1]. Ο Γερακάρης συνέχισε, ύστερα από αυτή την προσβολή, να επιδίδεται στην πειρατεία μέχρι που συνελήφθει, σε μία επιδρομή, από τους Τούρκους.

Ο Μεγάλος Βεζίρης, Κιοπρουλού Φαζήλ Αχμέτ Πασάς (Köprülü Fazıl Ahmed Paşa), αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ως όργανο του τον Γερακάρη, για να υποτάξει τους Μανιάτες, που πάντα δημιουργούσαν προβλήματα. Τον ελευθέρωσε και τον εφοδίασε με άφθονο χρήμα, δίνοντάς του και μυστικές οδηγίες. Ο Γερακάρης επέστρεψε στην Μάνη, όπου χρησιμοποίησε τα χρήματα στην μάχη εναντίων της φατριάς των Στεφανόπουλων. Επίσης, προσπάθησε να πείσει τους Μανιάτες [2] ότι με αυτόν ως μπέη, θα είχαν περισσότερα προνόμια και κανείς Τούρκος δεν θα κατοικούσε την Μάνη. Μετά και τον Κρητικό πόλεμο (1645-1669) ο Γερακάρης και οι οπαδοί, συνέλαβαν τους εχθρούς τους Στεφανόπουλους και τους καταδίκασαν σε θάνατο. Αργότερα, συλλαμβάνει και μέλη της οικογένειας των Μεδίκων. Τότε οι Στεφανόπουλοι αναγκάστηκαν να φύγουν για την Κορσική.

Αργότερα, όταν οι Μανιάτες κατάλαβαν την πλάνη, κήρυξαν τον πόλεμο στους Τούρκους. Ο Γερακάρης, τότε, ξανάρχισε την πειρατεία και, μάλιστα, οι πιο μεγάλες του επιθέσεις ήταν εναντίων των Τούρκων. Οι Τούρκοι, όμως, κατάφεραν να τον συλλάβουν ξανά και τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου φυλακίσθηκε στις φυλακές του Μπάνιο (Ναύσταθμος).

Το 1684 ξεκινά νέος πόλεμος των Ενετών ενάντιων των Τούρκων. Στην Ελλάδα διάφορα μέρη επαναστατούν και οι Ενετοί σημειώνουν σημαντικές νίκες. Η Υψηλή Πύλη καταλαβαίνει ότι, κατά ένα μεγάλο μέρος, οι επιτυχίες των Βενετών βασίζονταν στην συνεισφορά των Ελλήνων επαναστατών, και αποφασίζει ότι πρέπει να τους διασπάσει. Αποφασίζουν να εφαρμόσουν πιο φιλελληνική πολιτική. Ανάμεσα στα μέτρα που λαμβάνουν είναι να αποφυλακίσουν και τον Λιμπεράκη Γερακάρη (1689), και τον ορίζουν μπέη της Μάνης, κατά το πρότυπο των Χριστιανών ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας. Στο μεταξύ, αρραβωνιάζεται μυστικά την ανηψιά του πρώην ηγεμόνα της Μολδαβίας Δούκα, Αναστασία, καταγόμενη από τον ευγενή οίκο των Βουχουζεστίδων. Παρά τις αντιδράσεις των υπόλοιπων ευγενών της πόλης, κατάφεραν να παντρευτούν. Ύστερα από λίγες μέρες, αναχώρησε για τον νότο, επικεφαλής 5.000 Τούρκων, εγκαταλείποντας την γυναίκα του.

Το 1691, ενώθηκε με τον σερασκέρη της Ελλάδας Μισιρλή-Ζαδέ και απέστειλε προκηρύξεις προς τους υπόλοιπους Έλληνες να υποταγούν στο σουλτάνο[4]. Αποφασίζουν μαζί με τον σερασκέρη να εισβάλουν στην Πελοπόννησο και να επιτεθούν αρχικά στην Κόρινθο, όμως αποκρούονται από τους εκεί φρουρούς[5]. Ο Γερακάρης στην συνέχεια στρατοπεδεύει στα Μέγαρα και ετοιμάζεται να επιτεθεί στην Ακροκόρινθο με τέσσερις χιλιάδες στρατιώτες και άλλους χίλιους των πασάδων Γιουρούκ και Αλή. Εκεί προσπάθησε να τον αντιμετωπίσει ο Μικιέλης. Το 1692, ο Γερακάρης κατέλαβε την Κόρινθο και πολιόρκησε την πόλη ενώ μετά από λίγο, μαζί με τον σερασκέρη επιτίθενται στην Ακροκόρινθο. Ύστερα προχωρούν προς το Άργος και αφού καίνε την πόλη φθάνουν στα τείχη του Ναυπλίου. Ύστερα, λύνει την πολιορκία της Ακροκορίνθου και υποχωρεί στα Μέγαρα.

Τον Οκτώβριο του 1692, ο Χαλίλ πασάς των Ιωαννίνων προελαύνει εναντίων της Ναυπάκτου. Μετά από λίγο τον ακολουθεί και ο Γερακάρης με 500 άνδρες. Η φρουρά της πόλης καταφέρνει να αποκρούσει την επίθεση και να σώσει την πόλη.

Το 1694, ο Γερακάρης, αφού πρώτα προσπάθησε να εισβάλει με τον σερασκέρη Χαλίλ στην Κόρινθο, αποφασίζει να εκστρατεύσει κατά της Στερεάς Ελλάδας. Στρατοπεδεύει στο Καρπενήσι, όπου προσπαθεί να πείσει τον διοικητή από το μεγάλο αρματωλίκι του Καρπενησίου[6], Μποσίνα, να έλθει με το μέρος του, αλλά αυτός αρνείται, αμφιβάλλοντας για τις υποσχέσεις του. Εκεί, αφού στρατολόγησε πολλούς ντόπιους κατοίκους[7], παντρεύτηκε μια πλούσια νέα από το χωριό Μαυρίλο, που άνηκε σε μία από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες οικογένειες, του Χατζή Οικονόμου, με διακλαδώσεις στην Ευρυτανία και στην Υπάτη[8]. Οι Ενετοί προσπάθησαν να πάρουν τον Γερακάρη με το μέρος τους στέλνοντας τον λοχαγό και φίλο του Γερακάρη, Ιωάννη Λάμπρο, να τον πείσει. Η συνάντηση κανονίστηκε στο σπίτι του Γερακάρη στο Βραχώρι. Αν και δεν θέλησε να ακολουθήσει τους Ενετούς, πληροφόρησε τον Λάμπρο για τα μέχρι τότε σχέδια των Τούρκων.

Προσπάθησε πολλές φορές να περάσει τον Αχελώο αλλά νικήθηκε από τους αρματολούς της Αιτωλοακαρνανίας Μεϊτάνη και Σπαθόγιαννο και τον συνταγματάρχη Λουδορέκα, που τον καταδίωξαν μέχρι το Καρπενήσι. Στη συνέχεια, ζήτησε την παράδοση των Σαλώνων. Επιτέθηκε στα Σάλωνα όπου τον αντιμετώπισαν ο Κούρμας και ο Επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος. Η ήττα που γνώρισε ήταν μεγάλη [9]. Ο Γερακάρης υποχώρησε ξανά στο Καρπενήσι, καταστρέφοντας όσα χωριά βρήκε στο δρόμο του.


Το 1695, ο Γερακάρης ενώθηκε με τον Χαλίλ πασά και μέσω του Ισθμού, όρμησε προς την Αργολίδα. Τότε ο διοικητής της Πελοποννήσου Μικέλης έστειλε τον συνταγματάρχη Τόρτο και μαζί με τον Λουδορέκα εισέβαλλαν στο Καρπενήσι και λεηλάτησαν την πόλη, ενώ έκαψαν και το σπίτι του Γερακάρη.

Μαζί με τον νέο σερασκέρη Ιμπραήμ πασά, κίνησε ξανά κατά της Πελοποννήσου. Επιτέθηκε ενάντια στο ελληνικό σώμα υπό τον Λάσκαρη και τον Μόρο και αφού τους έτρεψε σε άτακτο φυγή προέλασε στην Πελοπόννησο, λεηλατώντας περιοχές μέχρι την Τρίπολη. Πυρπόλησε την Καρύταινα και επιτέθηκε κατά του Άργους, αλλά εκεί αποκρούσθηκε.

Οι Ενετοί αποφάσισαν να προσεγγίσουν ξανά τον Γερακάρη, που αποτελούσε και τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Ταυτόχρονα οι νέες επαφές με τον Λάμπρο -που μαζί με τους Παναγιώτη Δοξαρά και τον ηγούμενο της Μονή Παναγίας Βαρνάκοβας, Ιάκωβο[10], έπεισαν τον Γερακάρη να αλλάξει, τελικά, πλευρά - αλλά και η στάση του Γερακάρη, κίνησε τις υποψίες των Τούρκων, που προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν, δηλητηριάζοντάς τον. Αφού κατάλαβε το δόλο, έφυγε και επιβιβάστηκε σε Ενετικά καράβια. Εκεί, έλαβε τον τίτλο του «τοπάρχη της Ρούμελης» και ονομάσθηκε «ιππότης του αγίου Μάρκου».



Το 1697, οι Ενετοί αποφάσισαν να επιτεθούν στο σερασκέρη στη Θήβα. Ο Γερακάρης αποβιβάστηκε στα Σάλωνα ενώ ταυτόχρονα, σώμα Αλβανών επιτέθηκε από τον Ισθμό λεηλατώντας μέχρι την Θήβα[11]. Ο Γερακάρης εισήλθε στη Ήπειρο και λεηλάτησε την Άρτα. Κάτοικοι της πόλης πληροφόρησαν τον Δόγη της Βενετίας για τα γεγονότα της καταστροφής της πόλης. Οι Βενετοί συνέλαβαν τον Γερακάρη, του αφαίρεσαν τα προνόμια και τον έκλεισαν στη φυλακή. Το 1710 ο Γερακάρης πέθανε φυλακισμένος στην Μπρέσια.