Η πειρατεία στην αρχαιότητα έως σήμερα

Σύμφωνα με την Συνθήκη του ΟΗΕ του 1982, για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ως πειρατεία ορίζεται κάθε παράνομη πράξη βίας ή περιορισμού ή λεηλασίας, που διαπράττεται για ιδιοτελείς σκοπούς από το πλήρωμα ή τους επιβάτες ενός πλοίου προς άλλο πλοίο ή ιδιοκτησία που βρίσκονται πάνω σε αυτό.


Η πειρατεία στην αρχαιότητα


Η πειρατεία υπάρχει από την εποχή που ο άνθρωπος άνοιξε πανιά για να κάνει εμπόριο με άλλες περιοχές. Αναφορές για πειρατεία υπάρχουν από τον 13ο αιώνα π.Χ. στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι Λαοί της Θάλασσας παραμόνευαν τα εμπορικά πλοία στις θαλάσσιες διαδρομές της Μεσογείου και του Αιγαίου.


Στην Κλασσική Εποχή οι Ιλλύριοι και οι Τυρήνιοι ήταν διάσημοι πειρατές, ενώ υπάρχουν και πολλοί Έλληνες και Ρωμαίοι. Περιβόητοι πειρατές ήταν οι Θράκες, οι οποίοι με βάση τους τη Λήμνο λυμαίνονταν όλο το Αιγαίο. Πειρατές κατά περιόδους υπήρξαν και οι Φοίνικες, οι οποίοι εκτός από τα εμπορικά αγαθά, μετέφεραν σκλάβους, κυρίως μικρά παιδιά, τα οποία άρπαζαν από παράκτιες περιοχές και στη συνέχεια τα πουλούσαν.




Ωστόσο, ο 1ος αιώνας π.Χ. ήταν η κατεξοχήν περίοδος της πειρατείας, καθώς μέσα στην αναταραχή και τον πολιτικό κατακερματισμό της εποχής, δημιουργήθηκαν πολλά μικρά πειρατικά κράτη, κυρίως στις ακτές της νότιας Μικράς Ασίας. Μάλιστα, θύμα των πειρατών έπεσε και ο Ιούλιος Καίσαρας σε ταξίδι του στο Αιγαίο το 75 π.Χ.. Οι πειρατές τον κράτησε φυλακισμένο στο Φαρμακονήσι και τον απελευθέρωσαν αφού ζήτησαν λύτρα 50 τάλαντα χρυσού. Ο Ιούλιος Καίσαρας έφτασε στη Ρώμη συγκέντρωσε στρατό και στόλο και επέστρεψε στο Φαρμακονήσι, όπου κατέστρεψε τη βάση τους.


Το 68π.Χ. οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν την Ιλλυρία και παράλληλα καταστρέφουν τις βάσεις των Ιλλύριων πειρατών εκεί, απαλλάσσοντας την Αδριατική από την δράση τους.


Το 67 π.Χ. η ρωμαϊκή σύγκλητος οργάνωσε εκστρατεία υπό την ηγεσία του Πομπήιου, ο οποίος ύστερα από τρεις μήνες πολέμου κατατρόπωσε τους πειρατές στη Μεσόγειο.


Για λίγους αιώνες η Μεσόγειος ησύχασε από την δράση των πειρατών. Ωστόσο, τον 3ο αιώνα μ.Χ. Γότθοι πειρατές αρχίζουν επιθέσεις στις παράκτιες πόλεις και χωριά στη θάλασσα του Μαρμαρά και τη Μαύρη Θάλασσα και από το 264 μ.Χ.κατεβαίνουν στο Αιγαίο. Οι Γότθοι αιχμαλώτισαν χιλιάδες ανθρώπους και τους έσυραν στα σκλαβοπάζαρα.


Μεσαίωνας: Βίκιγκς και Σαρακηνοί


Τον 5ο - 6ο αι. μ.Χ. οι Σλάβοι που κατέβαιναν στην Βαλκανική αναβίωσαν το πειρατικό παρελθόν των Ιλλυρίων και ξεκίνησαν τη ληστρική τους δράση στην Αδριατική. Όσο περνούσαν τα χρόνια, οι Ιλλύριοι πειρατές επέκτειναν τη δράση τους, φτάνοντας στις αρχές του 9ου αι. έως τη Σικελία, απειλώντας ακόμη και την ίδια τη Βενετία. Ήταν τόσο έντονη η δράση τους, ώστε το εμπόριο και τα ταξίδια στην Αδριατική έγιναν επικίνδυνο και οι θαλάσσιες συγκοινωνίες παρέλυσαν. Τελικώς, η Βυζαντινή αυτοκρατορία έστειλε μεγάλο στόλο κατανικώντας τους πειρατές και φέροντας την ηρεμία στην περιοχή.


Εν τω μεταξύ, η πειρατεία εξαπλώθηκε πλέον σε συστηματική βάση σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Στη Βόρεια Ευρώπη οι Βικιγκ γίνονται από τον 8ο αι. μ.Χ. ο τρόμος και ο φόβος πόλων, χωριών και εμπόρων, καθώς καταστρέφουν και ληστεύουν ότι βρίσκονται στο διάβα τους και σέρνουν μαζί τους χιλιάδες αιχμαλώτους.


Στη Μεσόγειο οι Άραβες ξεκίνησαν την πειρατεία τρομοκρατώντας τις παράλιες περιοχές. Κατέλαβαν μάλιστα την Κρήτη και τη Σικελία, οι οποίες έγιναν και οι βάσεις τους. Οι Σαρακηνοί Άραβες ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι ως πειρατές και παράτολμοι στις πράξεις τους. Μάλιστα, δεν φοβήθηκαν να πολιορκήσουν το 905 μ.Χ. τη Θεσσαλονίκη την οποία κατέλαβα και λεηλάτησαν, ενώ πούλησαν αρκετές χιλιάδες κατοίκους της πόλης ως σκλάβους.


Σημαντική πειρατική δράση είχαν επίσης οι Μανιάτες και αργότερα οι Τούρκοι και οι Αλγερινοί, ειδικότερα με τον Μπαρμπαρόσα, ο οποίος έγινε ο φόβος και ο τρόμος του Αιγαίου και της Μεσογείου γενικότερα τον 16ο αι. μ.Χ.






Η «Κλασσική» περίοδος της πειρατείας


Η μεγάλη ακμή της πειρατείας ωστόσο ήρθε με την ανακάλυψη της Αμερικής και την ισπανική κατάκτηση. Οι πειρατές έδρασαν κυρίως στην Καραϊβική, τις δυτικές ακτές της Αμερικής και στον Ατλαντικό Ωκεανό από το 1620 έως το 1730. Στόχος τα γεμάτα χρυσό και εμπορεύματα πλοία των Ισπανών, οι οποίοι κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος της Καραϊβικής. Οι πειρατές ήταν κυρίως Άγγλοι, Ολλανδοί και Γάλλοι, που είχαν έρθει στη Νέα Γη για να αναζητήσουν την τύχη τους και να κάνουν μία νέα αρχή ή συμμετείχαν στους ναυτικούς πολέμους των αποικιοκρατικών χωρών. Με το τέλος των πολέμων, πολλοί από αυτούς τους ναύτες ακολούθησαν αυτό το μονοπάτι της παρανομίας το οποίο ήταν ιδιαίτερα επικερδές.


Οι κύριες βάσεις των πειρατών της Καραϊβικής ήταν το Νιου Πρόβιντενς στις Μπαχάμες και το Πορτ Ρόγιαλ. Οι μεγάλες ναυτικές δυνάμεις της εποχής χρησιμοποίησαν τους πειρατές, προκειμένου να προωθήσουν τα δικά τους εμπορικά συμφέροντα στην περιοχή, παρέχοντας κάλυψη και βοήθεια σε οπλισμό. Ο πιο γνωστοί πειρατές της περιόδου αυτής ήταν ο Έντουαρτ Τιτς ή αλλιώς «Μαυρογένης», ο Χένρι Μόργκαν και η Άνν Μπόνεϊ, οι οποίοι έγιναν λαϊκοί ήρωες.






Σύγχρονη εποχή


Η πειρατεία δεν εξέλειψε σε καμία περίοδο της ιστορίας του ανθρώπου. Μετά την χρυσή «κλασσική» περίοδο της πειρατείας στην Καραϊβική, η πειρατεία αμβλύνθηκε, συνεχίστηκε όμως. Πειρατεία θα συναντήσουμε και στο Αιγαίο στα τέλη του 18ου αιώνα και κυρίως την περίοδο της ελληνικής επανάστασης. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν αυτός που καταπολέμησε τους πειρατές του Αιγαίου, αμέσως μετά την αυτονόμηση της Ελλάδας. Στην πορεία οι Βρετανοί κατάφεραν να εξαλείψουν σχεδόν την πειρατεία στον Ινδικό Ωκεανό καταστρέφοντας τις βάσεις στα νησιά και τις ακτές της Αφρικής.


Εν τω μεταξύ, στα τέλη του 20ου αιώνα η πειρατεία έκανε δυναμικά την εμφάνισή της στην Ασία. Τα στενά του Μαλάκκα, μεταξύ της Μαλαισίας και της Ινδονησίας έγιναν το επίκεντρο της πειρατικής δράσης από τη δεκαετία του 1980 και ύστερα, με αποκορύφωμα το 2003. Η περιοχή ήταν γνωστή για τους πειρατές της από το 16ο αι. μ.Χ. έως τα μέσα του 19ου αι. μ.Χ.


Το δεύτερο σημαντικό επίκεντρο της σύγχρονης περιόδου είναι η Σομαλία, η οποία βρίσκεται στην επικαιρότητα τους τελευταίους μήνες, καθώς το φαινόμενο βρίσκεται σε έξαρση. Η Σομαλία αποτελεί ιδανικό κρυσφήγετο για τους πειρατές εξαιτίας του χάους που επικρατεί σ' αυτή την αφρικανική χώρα από τον εμφύλιο πόλεμο, που διαρκεί από το 1975. Οι


Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεί για το 2006 οι Σομαλοί πειρατές πραγματοποίησαν 239 επιθέσεις το 2006, με 77 απαχθέντες, 188 ομήρους, 17 τραυματίες και 15 φόνους. Το 2007 παρουσίασε άνοδο 10% με263 επιθέσεις, καθώς και άνοδο 35% στα περιστατικά χρήσης όπλων, καθώς και 64 τραυματίες. Δεν έχουν γίνει γνωστά στοιχεία όσον αφορά φόνους.


Η έξαρση των τελευταίων μηνών ωστόσο, οδήγησε στη δημιουργία μίας διεθνούς ναυτικής δύναμης, η οποία περιπολεί στα νερά της δυτικής Αφρικής και στα στενά του Άντεν, προκειμένου να περιορίσει τη δράση των πειρατών. Η ευρωπαϊκή επιχείρηση «Αταλάντη» - η οποία τελεί υπό ελληνική διοίκηση - έχει οδηγήσει στη σύλληψη δεκάδων πειρατών, παρόλα αυτά


Μένει να δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της διεθνούς στρατιωτικής παρέμβασης. Πολλοί διεθνείς παρατηρητές επιμένουν ότι το πρόβλημα της πειρατείας στη Σομαλία, θα λυθεί μόνον εάν καταληφθούν οι βάσεις των πειρατών. Αυτό δεν φαίνεται όμως να είναι ακόμη στις προτεραιότητες της διεθνούς κοινότητας, της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.